گروه علوم زیستی یکی از گروه های اصلی رشته های دانشگاهی در ایران است. این گروه شامل رشته هایی است که به مطالعه موجودات زنده، فرآیندهای زیستی و روابط آنها با یکدیگر و زیست‌بوم آنها می‌پردازند.

علوم زیستی چیست؟

زیست شناسی یکی از علوم پایه و اساسی و بسیار جذاب است.با مطالعه در هریک از زمینه های زیست شناسی،به قدرت منشاء عالم هستی پی می ببریم و انگشت حیرت بر دندان میگزیم از این همه نظم و قدرت و هماهنگی در پدیده های جهان هستی.

علوم زیستی به تمامی رشته‌های علمی از قبیل زیست شناسی، پزشکی، انسان‌شناسی و بوم‌شناسی گفته می‌شود که با موجودات زنده، فرایندهای زیستی و روابط متقابل آن‌ها با یکدیگر و زیست بوم آن‌ها، سروکار دارد.

رشته های گروه علوم زیستی عبارتند از:

• آناتومی
• زیست‌شیمی
• زیست‌شناسی
• زیست‌فناوری
• بوم‌شناسی
• علوم تغذیه
• ژنتیک
• ژنومیک
• علوم بهداشت
• ایمنی‌شناسی
• میکروبیولوژی
• زیست‌شناسی مولکولی
• بینایی‌سنجی
• انگل‌شناسی
• پاتولوژی
• کشاورزی
• داروشناسی
• فیزیولوژی
• جانورشناسی

جنبه های مطالعه علوم زیستی

هر یک از این رشته ها به مطالعه جنبه ای از علوم زیستی می پردازند. به عنوان مثال، آناتومی به مطالعه ساختار بدن موجودات زنده می پردازد، زیست‌شیمی به مطالعه مولکول ها و واکنش های شیمیایی موجودات زنده می پردازد، زیست‌شناسی به مطالعه اصول کلی زندگی می پردازد، زیست‌فناوری به استفاده از موجودات زنده یا فرآیندهای زیستی برای تولید محصولات یا خدمات می پردازد.

بوم‌شناسی به مطالعه روابط بین موجودات زنده و محیط زیست آنها می پردازد، علوم تغذیه به مطالعه غذا و نحوه تأثیر آن بر سلامت انسان می پردازد، ژنتیک به مطالعه وراثت می پردازد، ژنومیک به مطالعه کل ژنوم یک موجود زنده می پردازد، علوم بهداشت به مطالعه عواملی که بر سلامت انسان تأثیر می گذارند می پردازد، ایمنی‌شناسی به مطالعه سیستم ایمنی بدن می پردازد، میکروبیولوژی به مطالعه میکروارگانیسم ها می پردازد.

زیست‌شناسی مولکولی به مطالعه ساختار و عملکرد مولکول های زیستی می پردازد، بینایی‌سنجی به مطالعه چشم و بینایی می پردازد، انگل‌شناسی به مطالعه انگل ها می پردازد، پاتولوژی به مطالعه بیماری ها می پردازد، کشاورزی به مطالعه تولید محصولات کشاورزی می پردازد، داروشناسی به مطالعه داروها و نحوه تأثیر آنها بر بدن می پردازد، فیزیولوژی به مطالعه عملکرد بدن موجودات زنده می پردازد، و جانورشناسی به مطالعه جانوران می پردازد.

کاربرد رشته های گروه علوم زیستی

رشته های گروه علوم زیستی دارای کاربردهای فراوانی در زمینه های مختلف هستند. به عنوان مثال، آناتومی در پزشکی، زیست‌شیمی در داروسازی، زیست‌شناسی در محیط زیست، زیست‌فناوری در تولید محصولات کشاورزی و دارویی، بوم‌شناسی در حفاظت از محیط زیست، علوم تغذیه در بهداشت و سلامت، ژنتیک در کشاورزی و پزشکی، ژنومیک در پزشکی و تشخیص بیماری ها، علوم بهداشت در پیشگیری از بیماری ها.

ایمنی‌شناسی در پزشکی، میکروبیولوژی در پزشکی و کشاورزی، زیست‌شناسی مولکولی در پزشکی و کشاورزی، بینایی‌سنجی در پزشکی، انگل‌شناسی در پزشکی، پاتولوژی در پزشکی، کشاورزی در تولید محصولات کشاورزی، داروشناسی در پزشکی، فیزیولوژی در پزشکی، و جانورشناسی در محیط زیست کاربرد دارند.

بازار کار رشته های گروه علوم زیستی

فارغ التحصیلان رشته های گروه علوم زیستی می توانند در زمینه های مختلف مشغول به کار شوند. به عنوان مثال، می توانند در بخش های دولتی و خصوصی مانند وزارت بهداشت، وزارت کشاورزی، مراکز تحقیقاتی، بیمارستان ها، دانشگاه ها، و شرکت های داروسازی و کشاورزی مشغول به کار شوند. همچنین می توانند به عنوان مدرس، محقق، یا مشاور در زمینه های مختلف علوم زیستی فعالیت کنند.

مهارت های مورد نیاز برای تحصیل در رشته های گروه علوم زیستی

1. مهارت های علمی: دانش پایه ای در ریاضیات، شیمی، و فیزیک
2. مهارت های تحلیلی: توانایی تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها
3. مهارت های حل مسئله: توانایی حل مشکلات علمی
4. مهارت های ارتباطی: توانایی برقراری ارتباط موثر با دیگران
5. مهارت های پژوهشی: توانایی انجام تحقیقات علمی

تحصیل در رشته های گروه علوم زیستی می تواند برای افرادی که به علوم زیستی علاقه دارند و می خواهند در زمینه های مختلف علوم زیستی فعالیت کنند، انتخاب مناسبی باشد.

گرایش های مختلف علوم زیستی در مقطع کارشناسی دانشگاه سراسری

زیست شناسی سلولی مولکولی (Molecular Biocell)

در زیست شناسی سلولی مولکولی،سلول به عنوان واحد بنیادی تشکیل دهنده ی حیات مورد مطالعه قرار می گیرد و نقش مهم ترین مولکول های آن یعنی DNA,RNA و پروتئین ها و روند پروتئین سازی مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرد.
رشته سلولی مولکولی در حال حاضر در پنج گرایش بیوشیمی،بیوتکنولوژی،میکروبیولوژی،ژنتیک و علوم سلولی مولکولی در مقطع کارشناسی ارائه می شود.

میکروبیولوژی(Microbiology)

علم میکروبیولوژی گرایشی از علم زیست شناسی است که وظیفه بررسی ومطالعه میکروارگانیسم ها را بر عهده دارد.
جاندارانی که در میکروبیولوژی بیشتر بررسی می شوند شامل باکتری ها(پروکاریوت ها)،ویروس ها،یوکاریوت هایی مثل تک سلولی و قارچ ها و یا پروتوزوئرها می باشد و دارای گرایش های میکروبیولوژی پزشکی، میکروبیولوژی غذایی، میکروبیولوژی صنعتی و… است.
علم میکروبیولوژی مادر علوم سلولی مولکولی است.

زیست فناوری (Biotechnology)

به مفهوم استفاده از سیستم های زنده و جانداران برای توسعه یا تولید محصولات یا هرگونه کاربرد فناورانه که از سیستم های زیستی، جانداران و مشتقات آن ها استفاده می کند.
اساس و پایه بیوتکنولوژی جدید را می توان انتقال ژن های یک موجود به موجود دیگر و فعال ساختن آنها در موجود جدید دانست، فن آوری رو به گسترشی که امروزه به سرعت در صنایع دارویی، غذایی، پزشکی، شیمیایی و کشاورزی وارد شده است.

زیست شناسی جانوری (Zoology)

رشته ای در زیست شناسی است که به بررسی جانوران می پردازد. در جانورشناسی،جانوران از تمام جهات مورد بررسی قرار می گیرند.از آنجا که تعداد انگشت شماری از کتابهای رشته علوم جانوری به زبان فارسی است(این درحالی است که کتاب های موردنظر قدیمی هستند و نمی توان به یاری آن ها از تحقیقات و مطالعات جدید باخبر شد)به همین دلیل دانشجوی زیست جانوری لازم با زبان انگلیسی آشنایی کامل داشته باشد.

زیست شناسی گیاهی (Plant Biology)

این رشته صرفاً موارد مرتبط به گیاه اعم از گیاهان اولیه تا گیاهان امروزی را بررسی می کند و دارای زمینه های مختلفی مانند: گیاه شناسی، فیزیولوژی گیاهی، ریخت زایی و اندام زایی در گیاهان، بیوشیمی و جلبک شناسی است.
علوم گیاهی دارای دو بخش عمده “فیزیولوژی” و “سیستماتیک” است که بخش فیزیولوژی به شناخت زندگی گیاهان و اندامهای مختلف یک گیاه می پردازد و بخش سیستماتیک نیز درباره اسامی و طبقه بندی گیاه است.

زیست دریا (Sea Biology)

دانشی است که به بررسی و مطالعه خواص محیط آبی، بیولوژی آبزیان و فعالیت های آبزی پروری می پردازد. این رشته برخلاف دو رشته علوم جانوری و علوم گیاهی که در آن ها بیشتر موجودات خشکی زی مورد مطالعه قرار می گرفت، این گرایش جانوران و گیاهان آبزی را بررسی و مطالعه می کند.

در طول دوران کارشناسی دانشجویان زیست دریا با اساتید خود برای کسب اطلاعات عینی به مناطق آبی کشور مثل قشم و سواحل دریای خزر سفر میکنند که از جذابیت های این رشته است.

ژنتیک (Genetics)

در دانشگاه آزاد در مقطع کارشناسی رشته ژنتیک ارایه می گردد. به طور کلی علم ژنتیک درباره انتقال صفات وراثتی از والدین به فرزندان بحث می کند تا بگوید که چه مکانیزم های مولکولی،عامل انتقال صفات از نسلی به نسل دیگر می باش.
ژنتیک را میتوان به گروه های زیر تقسیم کرد که عبارتند از ژنتیک مندلی، ژنتیک جمعیت، ژنتیک مولکولی، ژنتیک بالینی، ژنتیک رفتاری، ژنتیک اصلاح دام، ژنتیک پزشکی و ژنتیک کمّی.

رشته زیست شناسی مناسب چه کسانی است؟

از آن‌جایی که این رشته نیاز به اطلاعات گسترده‌ای دارد و ماهیت آن پژوهشی و تحقیقاتی است، قدرت حافظه و درک بالا، توجه به جزئیات، اراده قوی، صبر و استمرار کافی برای انجام پژوهش‌ها، تسلط بر زبان انگلیسی برای بهره‌مندی از منابع روز دنیا و علاقه و پیگیری بالا از جمله خصوصیاتی هستند که به موفقیت فرد کمک خواهند کرد.

فردی که کنجکاو است، سوال می‌پرسد و به اطراف خود با دقت و توجه نگاه می‌کند، قادر به طراحی سوالاتی است که بر اساس آن‌ها فرضیه‌ها و در نهایت روند پژوهش شکل خواهند گرفت. از طرفی خلاق بودن یک بیولوژیست یا زیست شناس، برای طراحی روش‌های آزمایش و راه رسیدن به پاسخ اهمیت دارد.

توانایی های لازم رشته زیست شناسی

دانشجوی رشته زیست شناسی باید عاشق کشف حقایق پدیده ‌های طبیعی باشند و به گردش در طبیعت علاقه مند باشند. زیرا اطلاعاتی که با حضور در محیط طبیعی زندگی گیاه یا جانور می توان به دست آورد، در هیچ کتابی پیدا نخواهد شد.

در ضمن، دانشجویان لازم است فردی منظم و مرتب بوده و بتواند مطالب را در ذهن خویش به خوبی طبقه ‌بندی کند تا در زمینه تحصیلی بتواند موفق شود.